Η χοληστερίνη είναι μία απαραίτητη και πολύ χρήσιμη ουσία για την καλή λειτουργία του οργανισμού. Ο οργανισμός μας τη χρειάζεται για την ανάπλαση και διατήρηση των κυττάρων του (σχηματισμός κυτταρικών μεμβρανών), καθώς και το σχηματισμό της βιταμίνης D και διαφόρων ορμονών (τεστοστερόνη και οιστρογόνα).
Σημειώνεται ότι καλύτερο θα ήταν να μιλάμε για χοληστερόλη, καθώς αυτός είναι ο σωστός ιατρικός όρος. Είτε όμως λέμε χοληστερίνη είτε χοληστερόλη είναι το ίδιο.
Υπάρχει η εντύπωση πως το σύνολο της χοληστερόλης του οργανισμού μας το λαμβάνουμε εξωγενώς, δηλαδή από τη διατροφή μας. Και όμως το σώμα μας αποκτά μόλις το ένα τρίτο της ποσότητας χοληστερίνης από τη διατροφή, καθώς τα 2/3 φτιάχνονται στο ήπαρ (συκώτι). Αυτό αποτελεί και μία απάντηση στο συχνό ερώτημα: «αφού αποφεύγω την κατανάλωση τροφών που αυξάνουν τη χοληστερίνη, γιατί αυτή δεν πέφτει».
Η χοληστερίνη φτάνει σε όλο το σώμα μας (όπου την έχουμε ανάγκη) μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Επειδή όμως αυτή από μόνη της δεν μπορεί να «ταξιδέψει» με το αίμα (δεν αναμιγνύονται μεταξύ τους, όπως το λάδι στο νερό) ο ίδιος ο οργανισμός μας φτιάχνει ειδικά «οχήματα» – που ονομάζονται λιποπρωτεΐνες – προκειμένου να κουβαλούν τη χοληστερίνη.
Τύποι χοληστερίνης
Υπάρχουν δύο τύποι «οχημάτων»: η «καλή» και η «κακή» λιποπρωτεΐνη.
Η «κακή» λιποπρωτεϊνη (LDL όπως θα τη δούμε σε εργαστηριακά αποτελέσματα), όταν περάσει το φυσιολογικό όριο, συσσωρεύετε (κολλάει) στα τοιχώματα των αγγείων, προκαλώντας τη λεγόμενη αθηροσκλήρωση (αρτηριοσκλήρυνση). Η συσσώρευση αυτή προκαλεί σταδιακά «βούλωμα» των αρτηριών με τελική συνέπεια τη μικρή ή μεγάλη στένωση ή απόφραξή τους.
Αθηροσκλήρωση με άλλα λόγια είναι το «πουρί» που δημιουργείται στο εσωτερικό τοίχωμα των αγγείων, εξαιτίας των αυξημένων τιμών ολικής και κακής χοληστερίνης, που οδηγεί στη μείωση της ροής του αίματος κυρίως προς την καρδιά και τον εγκέφαλο.
Έτσι οδηγούμαστε στις ανεπιθύμητες συνέπειες της αθηροσκλήρωσης, όπως είναι οι ισχαιμικές καρδιαγγειακές παθήσεις (έμφραγμα, στηθάγχη), το εγκεφαλικό επεισόδιο, οι περιφερικές αγγειοπάθειες κ.ά.
Η «καλή» χοληστερίνη (HDL) αντίθετα βοηθά το σώμα μας εμποδίζοντας την κακή χοληστερίνη στο σχηματισμό αθηροματικών πλακών, μεταφέροντας μακριά από τα αγγεία την πλεονάζουσα χοληστερίνη και λειτουργώντας επομένως προστατευτικά.
Τριγλυκερίδια
Στο σημείο αυτό να κάνουμε και μία μικρή αναφορά στα τριγλυκερίδια. Είναι και αυτά μέρος του λίπους του οργανισμού. Όπως και η χοληστερίνη παράγονται από τον οργανισμό μας, αλλά επίσης προσλαμβάνονται και μέσω των τροφών. Πολύ συχνά άτομα με υψηλές τιμές τριγλυκεριδίων έχουν αυξημένες τιμές κακής χοληστερίνης και χαμηλές τιμές καλής χοληστερίνης. Φαίνεται χωρίς αυτό να είναι και τελείως ξεκάθαρο ότι όσο αυξάνουν τα τριγλυκερίδια τόσο αυξάνει και ο καρδιαγγειακός κίνδυνος.
Η υψηλές τιμές χοληστερίνης (ολικής και κακής) δεν δίνουν κάποια συμπτώματα. Άρα κάποιος μπορεί να έχει πρόβλημα χωρίς να το γνωρίζει. Γι’ αυτό μιλάμε για ένα ύπουλο και αθόρυβο εχθρό.
Πρέπει λοιπόν εμείς να φροντίσουμε να μάθουμε τις τιμές των λιπιδίων μας (ολική, καλή και κακή χοληστερίνη και τριγλυκερίδια) πριν κάνουν γνωστή την ύπαρξη τους μέσω των επιπλοκών τους. Αυτό γίνεται με μια απλή εξέταση αίματος και μάλιστα το ιδανικό θα ήτανε η πρώτη μέτρηση να γίνει στην ηλικία των 20 ετών. Ποτέ όμως δεν είναι αργά να μάθετε τις δικές σας τιμές, εφόσον μέχρι σήμερα δεν τις γνωρίζετε σε όποια ηλικία και αν βρίσκεστε.
Ιδανικές τιμές
Η επιθυμητές (φυσιολογικές) τιμές των λιπιδίων είναι:
- Ολική χοληστερίνη κάτω από 200 (mg/dl)
- Κακή χοληστερίνη κάτω από 130
- Τριγλυκερίδια κάτω από 150
- Καλή χοληστερίνη πάνω από 45
Οι παραπάνω τιμές πρέπει να αποτελούν στόχο για όλες τις ηλικίες. Με εξαίρεση την HDL (καλή) που ισχύει ακριβώς το αντίθετο, ως γενικό κανόνα μπορούμε να πούμε ότι όσο πιο χαμηλά τόσο πιο καλά, ειδικά για άτομα «υψηλού» κινδύνου.
Ένα άτομο με αυξημένες τιμές, αργά ή γρήγορα, θα αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα με την υγεία του. Επομένως καλά είναι από νωρίς να προσέχουμε τη δίαιτά μας, να βελτιώσουμε τον τρόπο ζωής μας περιορίζοντας τις κακές συνήθειες, αλλά και να ελέγχουμε σωστά τους πιθανούς άλλους συνυπάρχοντες παράγοντες κινδύνου για την καρδιά και τα αγγεία μας.
Παράγοντες κινδύνου
Ας δούμε λοιπόν εδώ εν συντομία όλους εκείνους τους γνωστούς παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο μιας καρδιαγγειακής πάθησης:
- Κακές συνήθειες – τρόπος ζωής
- Κάπνισμα
- Αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ
- Μειωμένη σωματική δραστηριότητα
- Δίαιτα πλούσια σε κορεσμένα λίπη, χοληστερίνη και θερμίδες
- Λοιποί παράγοντες κινδύνου
- Υπέρταση (Υψηλή πίεση)
- Σακχαρώδης διαβήτης (αυξημένο σάκχαρο)
- Παχυσαρκία
- Άγχος
Σε όλα τα παραπάνω, στα οποία μπορούμε να επέμβουμε τροποποιώντας τις συνήθειές μας, θα πρέπει να προσθέσουμε και παράγοντες κινδύνου μη τροποποιήσιμους. Αυτοί είναι:
- Ηλικία
- Φύλο
- Οικογενειακό ιστορικό
Η υψηλή χοληστερόλη είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες για την εμφάνιση στηθάγχης ή εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου. Μειώνοντας τις τιμές της στο αίμα μειώνουμε και τον κίνδυνο να συμβεί κάτι από τα παραπάνω ή κάποια άλλη πάθηση που αφορά τα αγγεία μας.
Βελτιώστε τις τιμές των λιπιδίων
Έτσι έγινε ήδη ξεκάθαρος ο σημαντικός ρόλος που παίζει μία υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή. Ακολουθούν μερικές αδρές αλλά πάντα χρήσιμες οδηγίες:
- Μειώνουμε τα κορεσμένα (ζωικά) λίπη. Πρέπει να τρώμε δηλαδή λιγότερο κόκκινο κρέας, καθώς και λιγότερο βούτυρο, τυρί και γάλα. Μείωση φαγητών του τύπου fast food.
- Καταναλώνουμε δύο έως τρεις φορές την εβδομάδα ψάρια.
- Εντάσσουμε το ελαιόλαδο στη διατροφή μας.
- Αποφεύγουμε τα λεγόμενα trans λιπαρά οξέα (πατατάκια, γαριδάκια, μπισκότα, cookies, donuts και κρουασάν, τηγανιτές πατάτες των fast food κτλ.).
- Αποφεύγουμε τροφές πλούσιες σε ζάχαρη (γλυκά , αναψυκτικά, χυμούς κ.ά.)
- Αποφεύγουμε τροφές πλούσιες σε χοληστερόλη, όπως είναι ο κρόκος των αυγών, τα ζωικά λίπη, τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα, η κρέμα γάλακτος κ.ά.)
- Προτιμούμε σε καθημερινή βάση δημητριακά, όσπρια, φρούτα και λαχανικά.
- Μέτρια κατανάλωση αλκοόλ (ένα – δύο ποτήρια κόκκινο κρασί την ημέρα)
- Ορισμένες τροφές φαίνεται να έχουν ευεργετική δράση στην υγεία μας. Ανάμεσα σε αυτές και η αλόη. Η καθημερινή λήψη πόσιμης αλόης καθαρίζει το σώμα μας και κρατά τα αγγεία ανοιχτά.
- Προτιμούμε υγιεινούς τρόπους μαγειρέματος, περιορίζοντας το τηγάνισμα.
Εν κατακλείδι, μία διατροφή που μοιάζει με τη μεσογειακή και είναι φτωχή σε ζωικά λίπη και πλούσια σε ψάρια, ελαιόλαδο, φρούτα, όσπρια και λαχανικά, βελτιώνει τις τιμές των λιπιδίων στο αίμα μας και ταυτόχρονα κάνει καλό στην υγεία μας συνολικά.
Αν έπρεπε να επιλέξουμε κάποιες τροφές που πρέπει να αποφεύγουμε πάση θυσία είτε κάποιος έχει ήδη πρόβλημα με τη χοληστερίνη του είτε προληπτικά, αυτές θα ήταν οι εξής:
- Κρέας: συκώτι, λουκάνικα από χοιρινό, μπέικον, αλλαντικά
- Πουλερικά: χήνα, πάπια, πέτσα
- Γαλακτοκομικά: πλήρες γάλα, γιαούρτι, κρέμα γάλακτος, παγωτό, τυριά(φέτα και κίτρινα τυριά), μη αποβουτυρωμένες κρέμες
- Λίπη: βούτυρο, βοδινό και χοιρινό λίπος, υδρογονωμένα λίπη και έλαια
- Γλυκά: πάστες, τούρτες, κρουασάν, τσουρέκι, σοκολάτα, μπισκότα
- Ποτά: κρασί, μπύρα και οινοπνευματώδη(σε μεγάλες ποσότητες), σοκολάτα, ζαχαρούχοι χυμοί και αναψυκτικά
- Τσιπς
- Τηγανιτές πατάτες
- Μαγιονέζα, σάλτσες με κρέμα γάλακτος ή βούτυρο
Μειώνω τη χοληστερίνη σημαίνει προστατεύω την καρδιά μου. Αυτό μαζί με τα έντεκα ΝΑΙ και ΟΧΙ που ακολουθούν εξασφαλίζουν καλύτερη ποιότητα ζωής και γερή καρδιά.
ΟΧΙ: στην παχυσαρκία
ΝΑΙ: στα φρούτα και στα λαχανικά
ΟΧΙ: στα σκληρά ποτά
ΝΑΙ: στο πολύ νερό
ΟΧΙ: στη ζάχαρη
ΝΑΙ: στην άσκηση
ΟΧΙ: στα λίπη
ΝΑΙ: στην αλόη
ΟΧΙ: στο στρες
ΝΑΙ: στον γιατρό σας
ΟΧΙ: στο κάπνισμα
Αυτό που πρέπει να μας μείνει από όλα τα παραπάνω είναι πως η αυξημένη χοληστερόλη στο αίμα και ειδικότερα η κακή, είναι ένας ισχυρός παράγοντας κινδύνου για την υγεία μας. Όταν η χοληστερόλη μένει αυξημένη στο αίμα ο κίνδυνος πρόκλησης καρδιαγγειακής νόσου αυξάνεται, ιδιαίτερα μάλιστα όταν συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου όπως υπέρταση, κάπνισμα, παχυσαρκία, κληρονομικότητα κτλ.
Γι’ αυτό ελέγξτε τώρα τη χοληστερίνη σας και ακολουθήστε πιστά τις οδηγίες του γιατρού σας.
